Najczęściej mówi się po prostu o tzw. pieprzykach. Jedni mają ich kilka, inni są wręcz usiani mniejszymi albo większymi „plamkami”. Znamiona na skórze , bo o nich mowa, mogą być więc prawie niezauważalne albo stanowić problem dla ich posiadacza. Przy czym warto wiedzieć, że nie zawsze jest to tylko kwestia natury estetycznej, niektóre rodzaje znamion mogą stanowić zagrożenie i trzeba mieć je pod baczną obserwacją.
Rodzaje znamion
Znamiona na skórze mogą mieć różny charakter ze względu na rodzaj, pochodzenie oraz to, jak należy je traktować. Przede wszystkim dzielimy je na wrodzone oraz nabyte, czyli takie, które pojawiają się w ciągu całego życia, z różnych przyczyn, oraz te, z którymi przychodzi się na świat, ponieważ powstają jeszcze wżyciu płodowym . Zgodnie z definicją znamiona to nieprawidłowości w strukturze skóry w postaci plamek lub wypukłości.
Znamiona barwnikowe mogą występować na twarzy i na skórze całego ciała
Znamiona barwnikowe
Są to najczęściej występujące zmiany na skórze, nazywa się je również znamionami melanocytowymi albo łagodnymi nowotworami melanocytowymi. To właśnie tzw. pieprzyki, które wszyscy doskonale znamy. Wyróżniamy wiele rodzajów znamion barwnikowych, m.in.:
- plamki koloru kawy z mlekiem – duże, jasnobrązowe o równomiernym zabarwieniu, delikatnie odgraniczone,
- plamy soczewicowate – ciemnobrązowe znamiona o średnicy do 1 cm, mogą występować na całym ciele, na granicy skóry i błon śluzowych i w obrębie spojówek,
- plamy melanocytowe błon śluzowych – duże plamy w obrębie błon śluzowych jamy ustnej i narządów płciowych,
- znamię Beckera –jasnobrązowa zmiana o wielkości od kilku do kilkunastu centymetrów, ma nieregularne brzegi, najczęściej jest to znamię na skórze barków lub ramion, z wiekiem może ciemnieć a potem znów jaśnieć,
- znamię Spitza – występuje głównie u dzieci, twarde, okrągłe, czerwono-brunatne guzki, zmiana rośnie dość szybko do 1-2 cm, najczęściej pojawia się na twarzy i kończynach dolnych,
- znamię Suttona – pojawia się zwykle po 20. roku życia, jest to tzw. znamię halo (ma wokół odbarwioną obwódkę), regularnie ograniczone i ubarwione (brązowe),
- znamię błękitne – zmiana wielkości ziarenka, plamisto-grudkowa, w niebieskim kolorze, obecna od urodzenia albo pojawia się we wczesnym dzieciństwie,
- znamię Clarka – to lekko wyniosłe, gładkie lub nieznacznie brodawkowate znamię,
- znamię atypowe – plama ciemniejsza od skóry, często wystająca.
Jeśli chodzi o barwnikowe znamiona na skórze należy przede wszystkim zapamiętać, że mogą przekształcić się w raka skóry. Większość jest co prawda łagodna, ale badania potwierdzają, ze ok. 30% zachorowań na czerniaka złośliwego ma źródło w zmianach barwnikowych.
Inne rodzaje znamion
Poza typowymi znamionami melanocytowymi na skórze mogą pojawić się również inne zmiany, np.:
Włókniaki – wypustki w kolorze skóry, mają tendencje do wzrostu. Mogą być to:
- włókniaki miękkie,
- włókniaki twarde.
Najczęściej są to znamiona na twarzy, szyi, karku, w okolicy pach. Są to zmiany łagodne, ale nie znikną same, usuwa się je laserowo lub chirurgiczne, elektrochirurgiczne i kriochirurgicznie.
Brodawki skórne :
- łojotokowe – łagodne, pojawiają się w wieku średnim lub starszym, to rogowaciejące narośle, które usuwa się laserowo lub łyżeczkuje.
- wirusowe, czyli kurzajki – wywołuje je wirus HPV, grudki o nierównej powierzchni, pojawiają się najczęściej na rękach i stopach.
Kępki żółte – to złogi odkładającego się cholesterolu w formie żółtych, wypukłych plam, w okolicach oczu, mają charakter łagodny, usuwa się je na ogół laserowo, aby uniknąć blizn.
Prosaki – bardzo drobne torbiele naskórkowe w formie białawych grudek, są to znamiona na twarzy (na powiekach, policzkach, skroni) lub rzadziej w okolicach intymnych.
Kaszaki – podobnie jak w przypadku prosaków są to guzki wypełnione masą łojową i rogową, są większe niż prosaki, są niezłośliwe, ale może wdać się stan zapalny, usuwa się je chirurgicznie wraz z torebką.
Naczyniaki – znamiona naczyniowe mogą mieć charakter łagodny lub guzów złośliwych, należy więc je diagnozować, zwłaszcza znamiona duże, bolesne i z rankami. Naczyniaki łagodne (płaskie, włośniczkowate, jamiste, limfatyczne, gwiaździste) można usunąć chirurgicznie, krioterapią bądź laserowo.
W grupie ryzyka i pod obserwacją lekarza są np. osoby o jasnej cerze, włosach i licznych znamionach
Diagnostyka znamion
Znamiona na twarzy i ciele mogą być całkiem niepozorne albo naprawdę widoczne. Najistotniejszą kwestią powinna być jednak diagnostyka w kierunku ryzyka przekształcenia w złośliwą zmianę nowotworową. Podstawą jest tu bezbolesne badanie dermatoskopowe. W jego przebiegu dermatolog ogląda dobrze oświetlone znamiona w mikroskopii powierzchniowej. Ocenia przede wszystkim ewentualne asymetrie, brzegi, kolor, średnicę i strukturę zmiany. Zaleca się usuwanie znamion budzących podejrzenia, a następnie poddaje się je badaniu histopatologicznemu. Dermatoskopowa analiza znamion powinna być wykonywana co najmniej raz na rok, a u osób z grupy ryzyka (duża ilość znamion, jasna cera i oczy) częściej, zgodnie z zaleceniem dermatologa.
Usuwanie znamion
Z własnej inicjatywy decydujemy się na usuwanie pieprzyków i innych zmian głównie z przyczyn estetycznych. Dotyczy to przede wszystkim znamion na twarzy . Warto jednak wiedzieć, że jeszcze ważniejszym argumentem za usunięciem, powinny być kwestie zdrowotne. Decyzję o rodzaju zabiegu podejmuje specjalista w tym zakresie. Łagodne zmiany możemy usuwać w profesjonalnych gabinetach kosmetycznych, medycyny estetycznej. Wszelkie zmiany budzące wątpliwości należy bezwzględnie pokazać specjaliście (dermatolog albo onkolog). Chirurgicznej interwencji wymagają również zmiany głębokie i owłosione. Jeśli chodzi o znamiona barwnikowe, czyli popularne pieprzyki, coraz częściej stosowanym zabiegiem jest laserowanie usuwanie znamion . Przede wszystkim z uwagi na to, że minimalizuje się ryzyko bliznowacenia i śladów pozabiegowych. Atutem jest też precyzja lasera, możliwość usuwania znamion nawet w tak trudnych obszarach jak brzeg powieki czy błony śluzowe. Stosuje się m.in. laser Cutera, laserowe usuwanie zmian skórnych CO2 lub radiochirurgię. Do znamion naczyniowych wykorzystuje się laser działający na hemoglobinę.
Podstawowe badania diagnostyczne to dermatoskopia
Znamiona na skórze – kiedy należy zgłosić się do lekarza
Większość z nas ma jakieś zmiany, plamki i znamiona, niektóre koniecznie powinien zbadać specjalista:
- o charakterze ran, które się nie goją,
- wyraźnie inne od pozostałych,
- swędzące,
- krwawiące lub sączące się,
- gdy zmienia się ich kolor, rozmiar i kształt,
- o perłowym połysku,
- asymetryczne, o nieregularnych brzegach,
- o szorstkiej lub łuskowatej powierzchni.
Zdjęcia: pixabay.com, shutterstock
